Bij een goed stuk gereedschap wordt de kop gewoonlijk uit één stuk metaal gesmeed om aan de functie te voldoen - en niet alleen in de juiste vorm gestanst. Dit komt omdat smeden de enige manier is om het werkstuk in al zijn details te behandelen en het materiaal samen te persen en te versterken op die plaatsen waar dit om functionele redenen noodzakelijk is. Gestampt en gelast plaatstaal daarentegen is minder veerkrachtig, al was het maar vanwege de uniforme dikte, omdat het niet de nodige versterking kan bieden op de punten die zwaar worden belast en omdat lassen het materiaal kunnen verzwakken.

Voor veel werktuigen is het gebruik van een staalsoort met een hoog koolstofgehalte de beste keuze, omdat gehard en getemperd koolstofstaal zeer sterk is en tegelijk uiterst elastisch en tot de scherpste messen en kanten kan worden bewerkt - een onschatbaar voordeel bij schoffels, wiedmachines en snijwerktuigen die vaak worden gebruikt. Tuingereedschap van roestvrij staal heeft nog andere voordelen: het is roestvrij, zeer gemakkelijk schoon te maken en dus praktisch onverwoestbaar. Bovendien zijn de functionele delen uiterst stabiel - spades en vorken van roestvrij staal zijn daarom bijzonder geschikt voor het werken in zeer zware, stenige grond. Door hun geringere flexibiliteit missen zij echter een zekere "samenwerking" - althans in vergelijking met gereedschappen van koolstofstaal.

Houten gereedschapsstelen moeten aan twee voorwaarden voldoen: Zij moeten duurzaam zijn en vrij soepel om schokken op te vangen; hard, maar niet zo hard dat zij breken wanneer het gereedschap in aanraking komt met zware grond of steen. Essenhout is daarom de beste keuze voor gereedschap met een lange steel, omdat het taai is, maar toch zeer elastisch. Hickory, het hout van de Noord-Amerikaanse walnoot, weegt meer dan essenhout, maar is even soepel en sterk. Daarom wordt het voornamelijk gekozen voor de handvatten van bijlen en hakbijlen.

In Japan wordt van oudsher de voorkeur gegeven aan lichte gereedschappen - daarom worden handvatten en grepen daar vaak gemaakt van het bijzonder lichte hout van de valse kastanje of de blauwbesboom en dragen zij dus nauwelijks een eigen gewicht. Naast de houtsoort is een ander criterium voor goede gereedschapsstelen dat zij zo onberispelijk mogelijk moeten groeien, zonder knoesten of andere onregelmatigheden. Op dergelijke plaatsen zou het handvat vroeg of laat barsten of breken onder belasting. Het verloop van de jaarringen in het hout is even belangrijk. Zij moet zo verticaal mogelijk zijn - vooral bij lange handgrepen - om het risico van breuk tot een minimum te beperken en de zwenkstabiliteit te garanderen die kenmerkend is voor een goede gereedschapssteel.