IJzer - mhd. isen; vergelijkbaar met Kelt. isara "sterk", got. eisarn en aiz, lat. aes "erts" - is een chemisch element met het elementensymbool Fe (lat. ferrum,). Het eerste verifieerbare gebruik van ijzer is te vinden rond 4.000 v. Chr. in Mesopotamië en Egypte. Het was waarschijnlijk vast "buitenaards" ijzer van meteorietinslagen. Onder "staal" wordt ook verstaan een mengsel van ijzer en koolstof. Dit gelegeerde materiaal werd reeds sinds 1.000 v. Chr. in het Nabije Oosten geproduceerd. Tegen de 6e eeuw v. Chr. had de kennis van het smelten van ijzererts zich over heel Europa verspreid. Dit betekende dat harder staal het brons verving, en gereedschappen gemaakt van dit materiaal verbeterden de voedselproductie voor de groeiende bevolking.

Om de kwaliteit van het nogal ongelijkmatige ruwijzer te verfijnen, werd het materiaal "gekneed" en ontstond een "bladerdeeg" van staalsoorten van verschillende samenstelling. Op deze manier slaagde de smid erin diverse materiaaleigenschappen zoals een hoge hardheid te combineren met een grote elasticiteit via een lagensysteem. Wapens die op deze wijze waren gemaakt waren buitengewoon kostbaar, maar in het gebruik verzekerden zij de overwinning van degene die ze hanteerde. Niet voor niets zijn zelfs de namen van de beroemde messen overgeleverd: Mimung of Excalibur.

Zoals in vroegere ambachten gebruikelijk was, werd de produktieknow-how vertrouwelijk doorgegeven, zodat de geheimen van het vak en de vaak jarenlange ervaring niet in handen van concurrenten zouden vallen.
In de mythe van Wieland, de smid in de Thidreks sage, bijvoorbeeld, worden de handelsgeheimen doorgegeven in beelden. Volgens dit verhaal voert de smid ijzervijlsel gemengd met tarwemeel aan ganzen en maakt van de uitwerpselen een nieuw, nog scherper zwaard. Het metaal had stikstof uit de ganzenpoep geabsorbeerd. In de moderne taal van de smeden is dit het harden door nitrering. Zo kan men ook begrijpen dat de zwaarden in bloed werden gehard, onder andere omdat de organische bestanddelen koolstof en stikstof overeenkomen met de oppervlakteharding van carbo-nitriding.

"Damascusstaal" of kortweg "damascus", het vuurgelaste gevouwen gelamineerde staal, dankt zijn naam waarschijnlijk aan de stad Damascus in Klein-Azië, waar zich belangrijke werkplaatsen voor dit wapenstaal bevonden of waar het kostbare materiaal werd verhandeld. Doorheen de geschiedenis van de mensheid maakten smeden deel uit van de wapenindustrie. Als men een veroverd land op lange termijn wilde veroveren, was het juist deze beroepsgroep die naar vreemde landen werd geleid om het verzet te breken. In de Bijbel lezen we dit al over de koning van Babylon: "Uit heel Jeruzalem voerde hij alle edelen weg en alle mannen die geschikt waren voor militaire dienst, ook alle smeden en slotenmakers." (2 Kgs 24:14-16). De smederij van een klooster kan geen wapenkamer zijn! Daarom hebben wij in onze werkplaats een speciaal damastprofiel ontwikkeld. Op basis van de mythische fascinatie van het materiaal ontwikkelen wij gebruiks- en siervoorwerpen die het alledaagse van het voorwerp tot een bijzondere dimensie verheffen. De nadruk ligt op het unieke product, de prachtige glans en de glinsterende oppervlaktestructuur - het handelsmerk van echt, vuur-gelast damaststaal. P. Abraham OSB Hoofd van de smederij van Königsmünster, Meschede